İş Dünyasında Yapay Zekâ Kullanımında %95’lik Şok Edici Başarısızlık.

İş dünyası için yapay zekâ artık bir gelecek vaadi değil, bir zorunluluk gibi görünüyor. Şirketler üretken yapay zekâ (GenAI) projelerine on milyarlarca dolar yatırım yaparken, MIT’den gelen bir rapor bu tabloyu derinden sarstı. MIT’deki Project NANDA tarafından hazırlanan “The GenAI Divide: State of AI in Business 2025” raporu, şirketlerin yapay zeka yatırımlarından beklenen dönüşümü elde edemediğini ortaya koyuyor. 300’den fazla yapay zeka girişiminin incelendiği, 52 şirketten temsilcilerle görüşüldüğü ve 153 üst düzey yöneticinin katıldığı anketlere dayanan raporda, yapay zeka dünyasındaki bu keskin ayrım “GenAI Divide” (Üretken Yapay Zeka Ayrımı) olarak tanımlanıyor.

Yapay zekâ pilot projelerinin tam %95’i beklenen dönüşümü ve somut bir değeri yaratmada başarısız oluyor. Peki, bu devasa bütçelere rağmen neden bu kadar çok proje başarısız oluyor? İşte bu şok edici başarısızlığın ardında yatan ve her yöneticinin dikkat etmesi gereken temel nedenler.

Sorun Teknolojide Değil, Yaklaşımda

Yatırımcıları ve yöneticileri dehşete düşüren bu başarısızlığın asıl kaynağı, kullanılan modellerin kalitesi değil, şirketlerin yapay zekâya yaklaşım biçimi. Rapora göre, “Üretken YZ Ayrımı” adı verilen bu keskin uçurumun temelinde bir “öğrenme boşluğu” yatıyor.

• Yapây Zeka Öğrenemiyor: Çoğu şirket, bağlamları hatırlamayan, geri bildirimlerden ders çıkaramayan ve zamanla kendini geliştirmeyen statik yapay zekâ araçları kullanıyor. Oysa kullanıcılar, görev açısından kritik işler için sürekli aynı hataları tekrarlayan veya her seferinde baştan bağlam girmeyi gerektiren sistemlere güvenmiyor.
• Yanlış Yatırım Odakları: Şirketler, yapay zeka bütçelerinin yarısından fazlasını, dönüşümü ölçmesi kolay olan ancak en yüksek yatırım getirisini sunmayan satış ve pazarlama gibi ön ofis fonksiyonlarına ayırıyor. Oysa en büyük ve en hızlı yatırım getirisi, arka ofis operasyonları ve süreç otomasyonundan geliyor.
• “İnşa Etmek” Yanılgısı: Şirket içinde geliştirilen yapay zekâ çözümlerinin başarı oranı, dışarıdan alınanlara göre iki kat daha düşük. Başarılı olan şirketler, kendi çözümlerini sıfırdan kurmak yerine, iş akışlarına derinlemesine entegre olabilen ve sürekli öğrenen sistemler sunan satıcılarla ortaklık kurmayı tercih ediyor.

Çalışanlar Zaten Çözümü Bulmuş: “Gölge Yapay Zekâ”

Kurumsal projeler pilot aşamasında takılıp kalırken, çalışanlar çözüm için çoktan harekete geçmiş durumda. Şirketlerin yalnızca %40’ı resmi olarak yapay zekâ aboneliği satın aldığını söylerken, çalışanların %90’ından fazlası kişisel ChatGPT veya benzeri araçları iş görevleri için düzenli olarak kullanıyor. Bu durum, çalışanların esnek ve kullanımı kolay araçlara ne kadar istekli olduğunu gösteriyor. Onlar için yapay zeka, bir şirketin pahalı bir projesi olmaktan çok, günlük verimliliklerini artıran pratik bir araç.

Başarıya Giden Yol: Satın Almak, Yetkilendirmek ve Entegre Etmek

Rapora göre, Üretken YZ Ayrımını başarıyla geçen şirketler üç önemli şeyi farklı yapıyor:

1. İnşa Etmek Yerine Satın Alıyorlar: Kendi çözümlerini oluşturmak yerine, iş akışlarına uyum sağlayan ve öğrenen sistemler sunan dış ortaklarla çalışıyorlar.
    
2. Merkezi Kontrol Yerine Yöneticilere Yetki Veriyorlar: Yapay zeka projelerini merkezi bir ekibin yönetmesi yerine, bütçe sahiplerinin ve ön saflardaki yöneticilerin ihtiyaçlarını belirleyip çözümleri test etmelerine olanak tanıyorlar. Her inovasyon konusunda olduğu gibi yöneticilerin bizzat işin sponsoru konumunda olması sürecin sağlıklı ilerlemesi için oldukça  önemli.
    
3. Derin Entegrasyon ve Adaptasyona Odaklanıyorlar: Sadece gösterişli demolar sunan araçlar yerine, mevcut süreçlere kusursuz bir şekilde entegre olan ve zamanla gelişen araçları seçiyorlar.

Raporda yapay zekanın kurumsal ölçekte ölçeklendirilmesinin önündeki en büyük engeller nedir sorusuna verilen cevaplara göre oluşan liste de aşağıdaki gibi:

Görüleceği üzere bu rapor, şirketlerin yapay zekâ yatırımını bir teknoloji satın alımından çok, iş süreçlerini öğrenen ve onlarla birlikte evrimleşen bir ortaklığa dönüştürmesi gerektiğini vurguluyor. Sonuç olarak net bir şekilde görülüyor ki yapay zekâ, sadece bir araç olmaktan çıkıp iş dünyasının temelini değiştirecek bir yapıya dönüşürken, bu yeni dönemin kazananları ona nasıl yaklaşacağını doğru belirleyenler olacak. Aksi takdirde, bu devasa yatırımlar ve emekler büyük oranda boşa gideceğe benziyor.

İlgili rapora bu linkten ulaşabilirsiniz:   https://mlq.ai/media/quarterly_decks/v0.1_State_of_AI_in_Business_2025_Report.pdf